منو
شير وسيله مكانيكي است براي بستن يا به عبارت ديگر تغيير دادن فشار جريان مايع عبوري از آن. عمل تنظيم يك شير با حركت عنصر دريچه‌اي (اشكال كروي، سماوري، كشويي، ديسكي و غيره) مي‌باشد كه بر روي ميله در خارج بدنه شير قرار گرفته است. اين يك تعريف ابتدايي از يك شير است و نشان مي‌دهد كه شير در حقيقت يك وسيله بسيار ساده است. يك بدنه دارد كه در برگيرنده فشار سيال است، يك دريچه براي بستن يا تنظيم عبور سيال از لوله و بالاخره يك دسته براي تغيير موقعيت دريچه شير. امروزه شيرهاي صنعتي براي پروسه‌هاي متنوع ايفاي نقش مي‌كنند.
زير شرح خلاصه‌اي از آن چيزي كه ما پنج وظيفه اصلي شير مي‌دانيم آورده شده است.
انواع شیر های صنعتی:
عمل اصلي اين شير در حقيقت قطع کامل ويا ايجاد ارتباط بين دو جريان سيال مي باشد. اين بدان معناست که اين نوع شيرها يا بايستي کاملاً بسته و در واقع بصورت نيمه باز نمي توان از آنها استفاده کرد. همينطور که از نام اين شير مشخص است به کمک دروازه اي که در مسير حرکت سيال قابل تغيير مکان دادن مي باشد عمل مي نمايد که در اين دروازه به صورت عمودي در مسير جريان حرکت کرده ودر مواقع لزوم جريان را قطع ويا بر قرار مي کند. اين شير خود در نمونه هاي مختلف وبا اندازه هاي مختلف موجود مي باشد. در مورد اين نوع شيرها ذكر اين نكته لازم است كه همگي داراي اجزاي يكسان مي باشند كه با توجه به مدلهاي مختلف از نظر نوع شركت سازنده با يكديگر تفاوت جزئي دارند ولي نكته اي را كه بايستي بدان توجه نمود اين است كه بطور كلي تمامي شيرها داراي مكانيزم يكسان بوده كه فقط از لحاظ ساختماني با يكديگر تفاوت دارند.
همان طور كه از اسم آن برمي آيد از بازپس زدن جريان در يك لوله جلوگيري مي نمايد وبه عبارت ديگرسيال فقط از يك طرف آن مي تواند وارد شود وزماني كه در يك مسير قرار دارد جريان سيال از طريق برعكس آن غير ممكن است. (در ساير شيرها محل ورود سيال به شير مطرح نيست ومي تواند از دو طرف آن باشد. ليكن در اينجا فقط سيال از يك طرف شيرمي تواند وارد شود) به همين علت اگر در محلي قراردارد ومي خواهيم جريان را درمسيرمخالف عادي خود عبور دهيم بايستي اين شيررا برعكس نمائيم ويا اينكه داخل آنرا درآوريم كه در اين صورت حالت شيريك طرفه را از دست خواهد داد. شيرهاي يك طرفه در دو طرح اساسي بنام شيريك طرفه لولايي (Swing check valve) و شيريك طرفه فشاري(Lift check valve) ساخته مي شودكه درزيربه توضيح آنها مي پردازيم.
اين شير كه مصرف بيشتري دارد داراي بدنه ودرپوش مي باشد كه درون آن ديسكي كه ممكن است يكي يا دوتايي باشد بوسيله پين مخصوصي به بدنه لولا شده وآويزان مي باشد. البته در نوع دو تايي آن اين پين بين دو ديسك قرار دارد. جريان سيال درموقع ورود ديسك را به طرف مسير خود بلند كرده وازاطراف آن عبورمي كند و درموقع قطع جريان دسيك به نشيمنگاه چسبيده واجازه برگشت به سيال را نمي دهد.
در اين نوع شير يك طرفه جريان سيال باعث بازشدن شير شده وبرگشت جريان باعث بسته شدن شير مي گردد. از انواع شيرهاي يك طرفه فشاري مي توان شير يك طرفه پيستوني وشير يك طرفه كروي را نام برد.
در شير يك طرفه پيستوني از نظرشكل داخلي شبيه شيرفلكه اي مي باشد كه جريان باعث فشار پيستون به طرف بالا وانتقال جريان شده كه جهت عكس آن پيستون به طرف پائين آمده ومانع از برگشت سيال به طرف ورودي مي شود. اين نوع شير به همراه شير ساچمه اي وزاويه دار جهت جلوگيري از پديده لرزش در اثر فشار در مسير خطوط لوله برده مي شود.
اين نوع شيريك طرفه در دونوع كره اي افقي وعمودي وجود دارد. در نوع عمودي مسير جريان مستقيم است واين شير بيشتردرجاهائيكه قطع جريان به صورت فوري لازم باشد بكار مي رود. نحوه كار اين نوع شيربدين صورت است كه مسير سيال ورودي يك كره را در داخل سيال معلق نگهداشته وسيال از اطراف آن به طرف ديگر مي رود ووقتي كه جريان سيال برعكس شود كره مورد نظر در نشيمنگاه خود نشسته كه مانع از عبور سيال به طرف ورودي مي شود. يكي از مزاياي اين نوع شير يك طرفه استفاده ازآنها در سيالاتي كه ويسكوزيته آنها بسيار زياد است مي باشد.
همانطور كه از نام اين شير بر مي آيد جهت ايمن ساختن لوله ها ودستگاه هاي داراي فشار بكار مي رود. وداراي انواع واقسام گوناگوني بوده ومي توان گفت كه متنوع ترين نوع شيرها از نوع شير ايمني هستند. اين شير قابل تنظيم بوده وبا توجه به فشار جاري سيال داخل آن تنظيم مي گردند. بدان معني كه هرگاه فشار جريان بيش از فشار تنظيمي برروي شير باشد شير به صورت اتوماتيك جريان را قطع مي كند واز طرف ديگر اگر فشار جريان كمترازحداقل فشار تنظيمي برروي شير باشد باز هم جريان را قطع خواهد كرد. به همين علت در مسير عبور سيالي كه تغييرات فشار ناگهاني در آن محتمل است از وجود اين شير استفاده مي گردد. مدلهاي مختلفي از اين شير موجود است ليكن همگي از نظرعمل تقريباً مشابه يكديگرند وبه هرحال با توجه به يك فشار تنظيم شده برروي آنها جريان را قطع مي كنند.
نوع ديگري از شيرهاي ايمني نيز موجود است كه به آنها Safety relief valve مي گويند. اين شير برخلاف نمونه بالا با توجه به شرايط تنظيمي برروي آن وموقعيت سيال در وقت لازم بازمي شود.وجريان را تغييرمي دهد ويا به عبارت ساده تراز فشارلوله مي كاهد
اين شير به طور اتوماتيك ومعمولاً با فشار هوا كار مي كند(در موقع لزوم مي توان آنرا با دست بازوبسته نمود وبديهي است كه در اين حالت ديگر شير كنترل نخواهد بود وفقط يك شير معمولي است). اين شير با توجه به موقعيت محل واينكه چه چيزي را بايستي كنترل كند بطور اتوماتيك باز وبسته مي شود ودر حقيقت با توجه به عامل ديگري كه مي بايست كنترل شود ومداوم با شير كنترل در رابطه است، محل شير صورت مي گيرد. به طور مثال اگر قرار باشد فشار را كنترل كند از محل ديگري كه فشارش مورد نظر است به طور مداوم با شير ارتباط برقرار است وباتغيير فشارآن محل شير بازتر ويا بسته تر مي شود تا فشارلازم در آن محل ثابت بماند. معمولاً اين شير براي كنترل فشار، دبي ويا سطح مايع در يك ظرف مورد استفاده قرار مي گيرد ونسبت به تغييرات آنها نيز باز وبسته مي گردد. از اين شير نمونه هاي مختلفي وجود دارد كه از لحاظ عملكرد يكي مي‌باشند و فقط از لحاظ ساختمان با يكديگر تفاوت دارند.
دو نمونه از شيرهاي كنترل كه با هوا كار مي كنند عبارتند از:
– شيرهايي كه با قطع جريان هوا بسته مي شود. Air to open
– شيرهايي كه با قطع جريان هوا باز مي شود. Air to close
ازاين نوع شير جهت كنترل مقدار جريان استفاده مي گردد كه جريان وقتي به آن مي رسد بستگي به اينكه شير از چه نوع محدود كننده اي باشد كم مي شود و مقدار آن نيز طي محاسباتي قابل تعويض يا تنظيم است.
شيرهاي محدود كننده به دو نوع ثابت وقابل تنظيم تقسيم مي شود.
محدود كننده هاي ثابت به اين صورت هستند كه در آن عامل محدود كننده با توجه به سايز محاسبه شده داخل بدنه شيرقرارمي گيرد ودرمسير جريان قرار گرفته وجريان از داخل آن عبور مي كند ولي محدود كننده هاي قابل تنظيم كه خود داراي گونه هاي مختلفي هستند داراي عامل محدود كننده قابل تنظيم بر روي عددهاي محاسبه شده هستند كه فرق اين دوباهم در اين است كه اگر بخواهيم شماره عامل محدود كننده را در شيرهاي محدود كننده كم يا زياد كنيم بايستي حتما شيررا ببنديم وجريان را قطع كنيم كه اين خود باعث وقفه درامرتوليد خواهد شدولي درگونه هاي قابل تنظيم بدون قطع جريان عامل محدود كننده را كه به دسته وصل است روي عدد مورد نظرنگاه مي داريم.
شير سوزني needle valve
شير سوزني از لحاظ خصوصيات ساختمان و طرز كار جزو خانواده شير كروي است. با اين نوع شير مي‌توان كنترل دقيق جريان سيال را بخصوص در لوله‌هاي باريك و ظريف برقرار نمود. قطر شيرهاي سوزني معمولاً از 2 اينچ تجاوز نمي كند. بيشتر در محلهايي بكار مي برند كه محدوديت لازم باشد. منظور از محدوديت يعني تاخير زماني و تغيير آرام فشار مي‌باشد.
شیر دیافراگمی Diaphragm valve
اين نوع شير از سه قسمت مهم تشكيل شده: بدنه Body ، ديافراگم Diaphragm و سرپوش Bonnet. ديافراگم، از پرده لاستيكي تقويت شده يا جنس قابل ارتجاع ديگر ساخته شده كه با حركت دسته شير، پرده قابل ارتجاع بالا و پايين شده. مجراي عبور سيال را كم و زياد و در نتيجه مقدار سيال را كنترل مي‌نمايد. ديافراگم محتواي شير را از مكانيسم باز و بستن آن جدا مي‌كند. لذا احتياج به وسايل آب‌بندي ندارد. در صورتي كه مواد از اطراف شير بيرون بريزد نشانه سوراخ بودن دیافراگم است كه بايد تعويض گردد. از اين نوع شير براي كنترل مواد خورنده مانند اسيدها استفاده مي شود. بايد توجه داشت كه بكار بردن شير ديافراگمي براي مواقعي كه درجه حرارت زياد است بي‌فايده خواهد بود. زيرا در درجه حرارت زياد ديافراگم ذوب مي‌شود، مي توان ديافراگم را از مواد پلاستيكي كه در مقابل حرارت مقاوم باشند ساخت ولي از نظر اقتصادي مقرون به صرفه نيست. اين نوع شيرها داراي خاصيت خوب بستن مي‌باشند بطوري كه در حالت بسته شدن بهيچ وجه سيال ازآن عبور نمي‌كند از اين نوع شير در فشار پايين و درجه حرات كم استفاده مي شود.
سایت مهندس کارخانه برای استفاده دانشجویان و مهندسین فرآوری مواد معدنی شاغل در کارخانه ها طراحی شده است، در این سایت مقالات، کتاب، فیلم های آموزشی و… برای یادگیری فرآوری مواد قرار خواهد گرفت
ورود به سایت
